In de jaren zeventig en tachtig leefden we met de dreiging van de atoombom. De angst was tastbaar. Doe Maar zong erover in hun legendarische nummer "Als de bom valt". De boodschap was helder: de bom zou vallen, en de wereld zou eindigen. Maar de bom viel nooit, en de wereld draaide gewoon door. Toch was er die constante bezorgdheid, die permanente onrust, die allesbehalve geruststellend was.
Als je kijkt naar vandaag, dan lijken we in hetzelfde patroon terecht te komen. Premier Rutte spreekt in zijn toespraak over de noodzaak om ons voor te bereiden op een conflict, alsof de dreiging van oorlog elke dag dichterbij komt. Wat moeten we in dat ‘oorlogspakket’ stoppen? Water, pasta, misschien wat droogvoer. En wat dan? Moet ik mijn schuilkelder in? Hoe lang blijf ik daar? En als ik eruit kom, is er dan nog een wereld over om in te leven? De vraag blijft onbeantwoord: waarvoor bereiden we ons precies voor? En wie of wat komt er eigenlijk op ons af?
De paniek die we voelen, doet
denken aan de tijd waarin ik zelf in het leger zat, in 1986. Het leger was toen
duidelijk op zijn retour. De dienstplicht werd in de jaren daarna bevroren,
want wie had er nou nog een groot leger nodig als er toch geen oorlog zou
komen? We waren er klaar voor om te geloven dat de vrede had gewonnen. Maar nu,
bijna veertig jaar later, klinkt er weer dezelfde oproep om ons voor te
bereiden op iets wat nooit lijkt te komen. Maar de vraag is: wat heeft dat voor
zin als de middelen die we toen gebruikten totaal irrelevant zijn voor de
oorlog van vandaag?
Het is het oude verhaal: angst
wordt ingezet als een machtig middel. In de geschiedenis zien we keer op keer
hoe het volk wordt gemanipuleerd door de dreiging van gevaar, vaak opgeblazen
tot een onoverkomelijke tragedie. We worden bang gemaakt. En zodra we bang
zijn, verliezen we ons vermogen om rationeel te denken. Angst verkoopt. Het
creëert een gevoel van urgentie en onmacht, het zorgt ervoor dat mensen
gehoorzamen, zich onderwerpen aan maatregelen die hen anders niet zouden
overtuigen.
Maar wat gebeurt er als we
blijven leven in die angst? Als we blijven geloven dat de bom altijd om de hoek
ligt, en dat we constant moeten voorbereiden op het einde der tijden? Dan
verliezen we niet alleen onze vrijheid, maar ook onze toekomst. Want uiteindelijk
draait het niet om de vraag of de bom valt, maar of we kunnen leven zonder
constant in angst voor de toekomst te verkeren.
De echte vraag is of we toe
moeten geven aan deze onzekerheid en manipulatie. Of we blijven geloven dat het
oorlogspakket ons zal redden, terwijl we misschien juist de moed moeten vinden
om te zeggen: "De bom mag dan vallen, maar ik ben niet bereid mijn leven
te laten bepalen door angst." De dreiging van de bom heeft ons al eens in
de greep gehouden. Laten we niet opnieuw in dezelfde val trappen.
Reacties